Yelkenli mi? Motor yat mı?
Güncelleme tarihi: 10 May 2020
Hepimiz o ilk hayal ile yola çıkarız, kendimizi bir yelkenlide ya da motor yat üzerinde dalgaların arasında yol alırken buluruz. Hayallerimizin peşinden koşarken yolda fikrimiz bir çok kez değişir. Tekne sahibi olmuş ya da olmak isteyen herkes için bu geçerlidir. Peki nasıl karar vereceğiz? Bana en uygun tekne hangisi? Yelkenli mi? Motor yat mı?
Aslında tekne almayı düşünen herkesin ilk yanıtlaması gereken ve yanıtlaması da en zor sorulardan biridir "Yelkenli mi yoksa motor yat mı?". Bunun yanıtını size kendiniz dışında kimse veremez ancak tekneyi kullanım amacınıza ve keyif aldığınız aktivitelerin türüne karar verirseniz sizin için en uygun tekneyi bulmanız kolaylaşabilir.
Temelde yelkenliler ve motor yatlar arasındaki farkları dört başlıkta inceleyebiliriz; işletme maliyetleri, yaşam alanı, bakım ve tekne almaktaki amacınız.
İşletme Maliyetleri
Yelkenliler adı üzerinde motora ihtiyaç duymadan rüzgar gücü ile de yol alabilen teknelerdir. Motorları genellikle boylarına göre küçük gibi görünse de yelken ile yaptıkları hıza ulaşmalarına olanak sağlar. Yelkenliler genellikle 4-6 knot hız ile seyir yaparlar. Performanslı kullanımda 7-9 knotlara ulaşabilirler. Yarış için tasarlanmış yelkenliler ise 15 knot hıza çıkabilirler. Havuzluk denilen ve dümen tutulan bölüm genellikle rüzgar ve serpinti etkisi altındadır. Bu nedenle biraz serin havada yelkenli yelkenli üzerine çıkan herkes kat kat rüzgar önleyici kıyafetler giyer. Yelkenden aldığınız keyif de aslında buradadır, doğanın içinde, motor sesi olmadan rüzgarı üzerinizde hisseder, tekneniz ile bütünleşirsiniz. Seyir esnasında denizin keyfini çıkarırsınız. Üstelik bütün bunları çok düşük maliyetler ile yapabilirsiniz.
Motor yatların ise rüzgarı kullanma şansları yoktur. Tasarımları ve güçlü motorları sayesinde yüksek hızlara çıkabilirler. Rahatlıkla kendi boylarındaki bir yelkenlinin yaptığı hızın ötesine geçebilirler ve gitmek istediğiniz yere sizi hızla götürebilirler. Yelkenlilerin aksine genelde dümen tutulan bölüm korumalı bir bölgededir ve istenmediği takdirde dümen tutan kişi rüzgar ve serpintiden uzaktadır. Bu konforun da bir maliyeti vardır. Motor yatlar genellikle büyük motorlara sahiptir ve yelkenlilerden fazla yakıt harcarlar. Özellikle yüksek performans ile yol alırsanız yakıt maliyetleriniz katlanarak artacaktır. Tabi yelkenliye göre zaman ve efor avantajı göz ardı edilemez.
Maliyetlere sadece yakıt olarak bakarsak motor yatlar bu mücadeleyi kaybederler ancak zamanı işin içine katarsak işler bir anda değişebilir. Uzun yol almak istemiyor, bir an önce gitmek istediğiniz koya gitmek, hemen karşınızdaki adalara varmak istiyorsanız uygun maliyetlerine rağmen yelkenli sizin için doğru tercih olmayabilir. Örneğin, İstanbul içerisinde hafta sonu kısa mesafe giderek gezinmek için belki maliyet göz ardı edilebilirken, Hırvatistan'a kadar yelkenli ile yapacağınız bir seyrin maliyeti motor yata göre oldukça düşük kalacak ve kararınızı etkileyecektir. Sahip olduğunuz zamanı da hesaba katarak bu başlığın kazananına karar verebilirsiniz.
Bir diğer maliyet ise tekneyi koyacağınız yer. Tekne boyutunuz yedi sekiz metrelere ulaştıktan sonra römork ile karada tutma opsiyonunuz hem yelkenli hem motor yat için ortadan kalkıyor. Zaten Türkiye'de römorkta tutmak da çok yaygın değil bu açıdan marinalara baktığımızda bir çok marina hem boy hem genişliğine göre tekneleri fiyatlıyor. Yani yelkenli ya da motor yat olmasından bağımsız metrekaresine göre bir fiyat ortaya çıkıyor. Bu noktada önemli olan teknenizin tipinden öte kapladığı alan. Balıkçı barınağı gibi alanlarda ise sadece teknenin boyuna göre fiyatlandırma yapılabiliyor.
Kaptan, gemici, teknenin düzenli yıkanması, elektrik, su gibi günlük kullanımdan kaynaklı giderleri de düşünmenizde fayda var ancak bunlar da tekne tipinden bağımsız giderler.
Yaşam Alanı
Yelkenlilerin ana direk ve bumbası olduğu için güverteleri motor yatlar kadar verimli kullanılamaz. Motor yatların yaşam alanı aynı boylardaki yelkenlilerin yaşam alanından daha geniş ve kullanışlıdır. Yeni nesil yelkenliler bu konuda kendilerini oldukça geliştirmiş olsa da kabin içerisinde motor yatlar ile benzer özellikler taşımalarına rağmen güverteleri için bunu söylemek zordur.
Diğer yandan motor yatların tasarımları da bu durumdan faydalanmakta. Üstü tamamen cam dış alanlar olduğu gibi aynı yatın fly bridge ile donatılmış versiyonunu da bulmak mümkün olabiliyor. Tasarımcılar motor yatlarda daha serbest çalışabiliyor ve kullanıcı taleplerini karşılayabiliyorlar.
Teknenin Bakımı
Teknenin düzenli bakımları aslında tekne tipinden bağımsız birbirlerine benzerdir. Tik bakımı, cila, zehirli boya, motor bakımları gibi. Bu noktada asıl değişken teknenin boyu ve kullanım durumudur. Temiz bakılmayan, düzenli ziyaret edilmeyen ya da kullanılmayan teknelerin hızlı yıpranması kaçınılmazdır.
Tekne bakımının en kritik ve maliyetli kısmı motor bakımlarıdır. Bakımların aksatılmadan yapılması gerekir ve yağ, filtre, tutya derken senelik bakım maliyetinin büyük bir kısmını oluşturabilir. Bu bakımları aksatmak olası bir motor arızası ile hem can güvenliğini tehlikeye atar hem de tahmininizden öte maliyetler ile sizi karşı karşıya bırakabilir.
Yelkenli ile motor yatların en büyük bakım maliyet farkı motor bakımlarıdır. Motor büyüdükçe bakım maliyetleri de artar özellikle çift motorlu yatlarda bu maliyet çarpı iki olacağından bakım maliyetinde farkı iyice açar. Yelkenliler motorlarını daha az kullandıkları için bakım zamanları da daha seyrek gelir dolayısıyla hem maliyetleri düşük hem de daha az bakıma ihtiyaç duyarlar. Yukarıda saydığımız bakım maliyetleri motor yatlar için genelde daha yüksek ve sıktır.
Yelkenlilerin bakım açısından bir fazlası yelkenleridir. Zorlanma ile yırtılma, kopma, yıpranma meydana gelebilir ve yelken boyuna göre bu maliyetler değişkenlik gösterir. Özellikle seyir esnasında acil yaptırılması gerekecek bir yırtılma ya da direklerde meydana gelebilecek bir hasar size azımsanmayacak maliyetler yaratabilir. Bu nedenle yelkenlerin de düzenli kontrolleri ve bakımları yapılmalı, kullanılmadıkları zaman güneş ve yağmur suyundan iyi şekilde korunmalıdırlar.
Tekne almaktaki amacınız ne?
Neden bir tekne sahibi olmak istiyorsunuz?
Ne kadar sıklıkla seyre çıkacaksınız?
Nerelere gitmek istiyorsunuz?
Tekne kiralamak sizin için iyi bir opsiyon olabilir mi?
Kaç kişilik seyir planları yapıyorsunuz?
Daha önce hem yelkenli hem de motor yat ile seyir yaptınız mı?
Kendiniz mi kullanmak istiyorsunuz? Kaptan mı tutacaksınız?
Düşündüğünüz motor yat ne kadar yakar biliyor musunuz?
Yelkenlilerin yelken bakımları ya da yelken maliyetlerini biliyor musunuz?
Satın alma maliyetleri dışında bakım, işletme maliyetleri ve yer maliyetini hesaba kattınız mı?
Bütün bu sorulara yanıt verebiliyorsanız ne istediğinizi de az çok biliyorsunuzdur.
Pruvanız neta, rüzgarınız kolayına olsun...