İstanbul Boğazı’nda Yelkovan Kuşları… İstanbul Boğazı’nın açıklarındayız, Marmara’da. Uzakta, su üzerinde ince bir sis tabakası gözümüze çarpıyor. Sis değil martılar ya da karabataklar diye düşünüyoruz, hızla yaklaşıyor. Bir anda sağlı sollu teknenin etrafından geçiyor bir yelkovan sürüsü. Kanatları suya değdi değecek, binlerce, arkası kesilmeden bir süre gruplar halinde geçiyorlar şaşkın bakışlarımıza aldırmadan. İlk kez bu manzarayı gördüğünüzde hem şaşırıyor hem de bu doğa olayını herkes ile paylaşmak istiyorsunuz. Suya bu kadar yakın, bu kadar hızlı ve pürüzsüzce uçan başka bir kuş görmek pek mümkün değil.

Yelkovan kuşları hakkında çok fazla bilgi toplanamamış olsa da, İstanbul Boğazı ve Çanakkale Boğazı yelkovanlar için bilinen bir göç yolu. Küçük balıklar ile beslendiği için Karadeniz, Marmara ve Akdeniz’de sürekli göç halinde yaşadıkları biliniyor ancak sayıları bugüne kadar tespit edilebilmiş değil. Bir çok kuş gözlemcisi yelkovan sayımı için Boğaz hattında nöbet tutsa da Boğaz’dan geçen yelkovan sayısı günde 60 – 90 binlere ulaştığı için saymak hiç kolay değil. Sayılarının tespit edilemeyişinin bir diğer nedeni de yelkovan kuşlarını karada görmek neredeyse imkansız.

Yelkovan Kuşları Hakkında Temel Bilgiler

Bilimsel Adı: Puffinus yelkouan
Tür: Deniz kuşu
Görünüm: Orta boyutlarda, ince yapılı, genellikle siyah ve beyaz tüylere sahip.
Yaşam Alanı: Yelkovan kuşları, özellikle deniz kıyıları ve adalarda koloniler halinde yaşar. İstanbul Boğazı, bu kuşların göç yolu üzerinde önemli bir durak noktasıdır.
Göç: Bu kuşlar, genellikle yaz aylarını Karadeniz’de, kış aylarını ise Akdeniz’de geçirirler. Göç ederken İstanbul Boğazı’nı kullanırlar.

İstanbul Boğazı’na Yelkovan Kuşları Nereden Geliyor?

Akdeniz’de ıssız adalarda durup yavrulayan yelkovan kuşları, her sene binlerce kilometre mesafeyi su üzerinde alıyor. Sürekli hareket halinde oldukları için de bilim adamları yelkovan kuşlarını gözlemlemekte oldukça zorlanıyor.

Son yıllarda ortaya çıkan bilgiler ışığında Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği, yelkovan kuşlarını yok olma tehlikesi olmayan türler statüsünden hassas türler, yani dikkat edilmez ise yok olabilecek tür statüsüne aldı. Ülkemizde de yelkovan kuşlarının göç yoğunluğu arttığı dönemlerde Boğaz hattındaki balıkçıların oltalarına takıldıkları biliniyor.

Bir diğer tehdit ise Akdeniz açıklarında ıssız adalarda üreyen yelkovan kuşlarının bu adalarda artık pek de yalnız olmaması. Oteller, yazlıklar ve insanların adalara ayak basması ile beraberlerinde getirdikleri evcil kediler, özellikle Fransa’nın bazı adalarında yelkovan sayısının belirgin oranda düşmesine sebep oluyor. Sadece üremek için karaya çıktıkları düşünülürse durum daha da ciddileşiyor.

Mutlaka koruma altına alınıp, üreme alanlarının korunması gereken yelkovanlar hala İstanbul Boğazı’nın simgelerinden. Nisan, Mayıs ve Aralık aylarının başlarında Boğaz hattından geçişlerini sıklaştıran yelkovan sürüleri İstanbul Boğazı’nın en güzel doğa olaylarından biri. Bu dönemde fırsatınız olursa yelkovan kuşlarını su üzerinden gözlemleyebilirsiniz.

Yelkovan Kuşlarının Korunması

Yelkovan kuşları, göç yolları üzerindeki habitatların korunması sayesinde sağlıklı popülasyonlarını sürdürebilmektedir. İstanbul Boğazı’nın ve çevresinin korunması, bu kuşların yaşam döngüsü için büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle, çevreyi temiz tutmak ve deniz kirliliğini önlemek için yapılan çalışmalara destek vermek önemlidir.